Format Nedir?

Konu: Format Nedir? Salı Nis. 22, 2008 8:39 am

Format, belirtilen disk ya da disketi işletim sisteminin kullanımına
hazır hale getirmektir. Yani disk ya da disketi biçimlendirmek olarak
adlandırılabilir.

Formatlanan disk ya da disket üzerindeki tüm bilgiler silinir ama format sadece bilgileri silmek amaçlı değildir.

Asıl amacını size şu şekilde tarif edebilirim: Duvarları olmayan bir ev
düşünün, bir iç dizayncı bu evi sizin için en uygun yaşam alanı haline
getirmek için duvarları inşa eder bu senaryoda iç dizaynır format
rolündedir, yani evi bizim kullanabileceğimiz şekilde şekillendirir.
Format da işte bu şekilde disk alanını uygun bir biçimde biçimlendirir.
Yani hangi amaç ile kullanacaksak ona göre disk alanı şekillendirilir
(NTFS,FAT).

Format Nedir? Resim1_8

Formatın bilinen iki türü vardır: Lowlevel ve Highlevel format. Şimdi biraz bu format türlerini tanıyalım.

LOWLEVEL FORMAT:

Low level format sabit disklere isminden de anlaşıldığı gibi düşük
seviye format atmak için kullanılır. Çok dikkatli kullanılmalıdır.
Mümkün ise bilgisayar bilgisi olan kişiler tarafından uygulanmalıdır.
Bu tip formattan sonra veri kurtarmak imkansızdır. Tüm bilgiler kalıcı
olarak kayıp edilir. Low level format ancak diskte rahatsız edici
boyutta bad sector varsa son çare olarak uygulanmalıdır. Özel low level
format programlarıyla yapılan bu biçimlendirme bad sector'den kurtulmak
için faydalı gibi gözükse de aslında diskin ömrünü kısaltır.
Yararlarının yanı sıra riskleri de çok fazla olduğu için yalnızca sabit
diskte aşırı hatalarla karşılaşıyorsanız yani sadece badsector ve
türevi büyük sorunlar için önerilir.

Low Level Format eski BIOS sürümlerinde dahili olarak gelirdi. Yani
M.Ö. üretilen çoğu makinede bios'a girdiğinizde low level format
seçeneğini görmeniz mümkün. Fakat yeni bilgisayarlarda ve yeni
bioslarda bu olay mevcut değil. Bu yüzden artık Low Level Format
yapabilmemiz için Hard-Disc üreticisinin sunduğu programları kullanmak
gerekmektedir. Bu programlar Low Level Fomat atmamıza yardımcı
olabiliyor. Her donanım üreticisinin böle bir programı mevcut ki
Seagate tarafından satın alınmadan önce Maxtor her modeli için LLF
üretiyodu.

Bu ana kadar low level format bad sector sayısı arttığı zaman kullanılmalı dedik.

Bad Sector Nedir?

Bir hard diskte bilginin saklanabildiği en küçük bölge sektördür ve
sektörler disk plakarı üzerine yayılmıştır. Bu sektörlere okuma/yazma
kafalarıyla ulaşılır ve bu kafalar okuma/yazma işlemini plakalara
değmeden manyetik olarak yaparlar. Disk çalışmadığı zaman da
okuma/yazma kafaları plakalar üzerinde Landing Zone denen bir bölgeye
"iniş" yapıp orada dururlar. Güçte ani bir kesilme veya bir dengesizlik
(sarsılma veya düşme) sonucu bir kafa disk yüzeyine çarparsa Head Crash
dediğimiz kafa çarpma olayı olur. Kafa landing zone yerine bir sektörün
üzerine düşerse o sektör hasar görerek kullanılamaz hale gelir ve
kullanılamayan bu bozuk sektöre Bad Sector denir. Bad sectorler disk
üzerinde yayılabilirler. Yani eğer hard diskiniz üzerinde bir bölüm
hasar almışsa okuyucu kafa her oradan geçişinde başka bir parça
koparabilir yada kopan zerrecikler başka bölümlere düşerek zarar
verebilir. Diski tekrar sorunsuz olarak kullanabilmek için Scandisk
gibi bir araçlar kullanılarak diskteki bad sectorler kullanılmamaları
için işaretlenmelidir. Başka bir yöntemse diske low level format atarak
sektörleri tekrar oluşturmaktır, bu esnada sektörler plakadaki bozuk
kısımlar atlanarak sağlam bölgelerde tekrar oluşturulur.

HIGH LEVEL FORMAT

Yazımın en başında da anlattığım gibi format tam anlamı ile bilgilerin
silinmesi anlamına gelmez aslına bakarsanız verilerin silinmesi diye
bir şey yoktur. Diskiniz üzerinde milyonlarca "1" ve "0" yuvası
bulunur. Verilerin yazılması ve ya silinmesi bu yuvaların anlamı olarak
doldurulması ya da kasıtlı olarak değiştirilmesidir. Disk gibi veri
depolama aygıtlarından veri silmek demek o verinin adresini ve başlık
verilerini kasıtlı olarak ve "boş" geçecek şekilde değiştirmek
demektir. Örneklemek gerekir ise; 1001111011 bizim dosyamız olsun ve
biz bunu silelim. Silme işleminden sonra disk üzerindeki manzara
__________ böyle bir boşluk olmayacak aksine 0011111011 gibi artık
burada istenen bir veri olmadığını ve üzerine yeni veriler yazacağını
sisteme ifade eden bir değişiklikle o veri orada durmaya devam
edecektir. Yukarıdaki açıklamaya göre verilerin birbirleri üzerine
yazılma mantığını şu şekilde anlatalım. Diskimizin üzerinde şöyle bir
veri dizilimi olsun

111000100010101110001010101100101000111111011

Bu dizilimdeki mavi bölüm yukarıdaki örnekte açıkladığımız ve
"sildiğimiz" dosya ve onun halen durmakta olan kalıntıları, yeşil bölüm
ise bambaşka bir yazılabilir alandır. İlk haneden başlayarak bu bölüme
bir veri yazılmaya kalkıldığında mavi alana denk gelen veriler de o
bölümü sildiğimizi çoktan diske söylediğimiz için aynen yazmaya devam
edecektir. Yani veri yazıldıktan sonra karşımızdaki manzara,

001101011100011011100001101010101010000111011

Kırmızı alan yeni yazılan veri, koyu kırımızı alan az önce sildiğimiz
verinin bir kısmına yazılmış veri mavi alan ise henüz üzerine tamamen
yazılmamış ama bizim çoktan silinmiş olmasını istediğimiz veriden arta
kalanlardır.

Format Nedir? Resim2_7

Bu örneklerle anlatmak istediğim şudur; High level yani bildiğimiz,
windows'un standart formatı bilgileri tamamen silmez sadece verilerin
bulunduğu alanları sisteme üstüne yazılabilir bir alan olarak tanıtır.
Sanırım bu anlattıklarım unformat'ın verileri nasıl geri getirdiğini
recovery programlarının nasıl çalıştığı hakkında size fikir vermiştir.
velhasıl kelam; Windows'un standart high level format işlemini gönül
rahatlığı ile uygulayabilirsiniz.